„Dzieci mają dwa umysły. Jeden z nich myśli, drugi czuje. Tuż pod loczkami i czapkami z daszkiem, tuż za szkłami kontaktowymi i rzęsami znajdują się dwa systemy kierujące dwoma różnymi, choć współzależnymi rodzajami inteligencji: racjonalną (IQ) i emocjonalną (EQ). To, jak dzieci funkcjonują każdego dnia i przez całe życie, zdeterminowane jest przez działanie obu tych systemów”. Program szkolny jest silnie skierowany na rozwój myślenia racjonalnego, ale jak pomóc dzieciom w kształtowaniu umysłu emocjonalnego?
Jak wykształcić inteligencję emocjonalną. Poziom podstawowy to jedna z książek z serii dotyczącej rozwijania zdolności na płaszczyźnie emocjonalnej u dzieci. Seria składa się z trzech części: poziom podstawowy, poziom ponadpodstawowy i kształcenie zintegrowane. Każda z książek zawiera pełen program rozwijania kompetencji emocjonalnej, na który składają się scenariusze zajęć, zawierające w sumie 50 ćwiczeń, innych w każdej z książek. Serię tą można nazwać przewodnikiem po wybranych, najbardziej efektywnych ćwiczeniach, dotyczących nauczania o emocjach. Autorce, Dianne Schilling, przyświeca idea wprowadzenia do szkół programu nauczania inteligencji emocjonalnej, w związku z czym zaprojektowała i w niniejszej książce przedstawia czytelnikom część planu ciągłych, dostosowanych do dzieci lekcji.
We wstępie poznamy teoretyczne podstawy dotyczące korzystania z książki, kształcenia umysłu emocjonalnego i stosowanej tu strategii uczenia przez dyskusję w kręgu. Dalsza część książki zawiera scenariusze zajęć w dziesięciu rozdziałach, dotyczących kolejno: samoświadomości, kontrolowania uczuć, podejmowania decyzji, kontrolowania stresu, postrzegania samego siebie, odpowiedzialności osobistej, empatii, komunikacji, dynamiki grupy i rozwiązywania konfliktów. W każdym z tych rozdziałów zostały zamieszczone opisy pięciu zajęć z ćwiczeniami na poziomie podstawowym w formie zadań pisemnych, przedstawień teatralnych, odgrywania ról, eksperymentów komunikacyjnych, symulacji i przede wszystkim dyskusji – w kręgu lub w parach.
Sprawność emocjonalna jest równie ważna, co zdolności szkolne i akademickie. Jest jedną z kluczowych kompetencji, pozwalających ludziom budować satysfakcjonujące życie i dobrze funkcjonować w społeczeństwie. Książka stanowi cenny materiał dla wychowawców, psychologów i pedagogów, pokazujący, jak wykształcić inteligencję emocjonalną u dzieci, jakie ćwiczenia do tego zastosować i na co zwracać uwagę, by u dzieci wzrastały umiejętności komunikacyjne, rozpoznawania i regulacji emocji, rozwiązywania konfliktów i rozumienia drugiego człowieka. Dzięki temu, zgodnie z poniższym postulatem Daniela Golemana, wyposażymy dzieci w umiejętności, zapobiegające przyszłym problemom lub przynajmniej łagodzące ich skutki:
„W ciągu ostatnich dziesięciu lat wiele razy wypowiadano „wojnę” przypadkom ciąży nastolatek, narkotykom i przemocy. Szkopuł w tym, że kampanie tego rodzaju są podejmowane zbyt późno, w momencie gdy rozmiar problemu sięga zenitu i zdążył wgryźć się w życie młodych ludzi na dobre. Akcje takie mają formę interwencji kryzysowych, które można by przyrównać do wysyłania karetki ratunkowej, gdy choroba zdążyła już zaatakować, zamiast jej zapobiegać. Prewencja powinna być na pierwszym miejscu, dlatego starajmy się, aby nasze dzieci nauczyły się od nas najważniejszych umiejętności, które w ich dalszym życiu pozwolą im uniknąć wielu problemów.”
Daniel Goleman
