Umowa z klasą jest jednym z elementów Szkolnego Systemu Wychowawczego, który stanowi ogólną, przejrzystą i spójną strukturę wartości, norm i zasad postępowania, przyjętych i obowiązujących w danej społeczności szkolnej. Wokół niej wychowawca, wraz z uczniami swojej klasy i ich rodzicami, tworzy bardziej szczegółowe propozycje rozwiązań i umów. Ogólnoszkolny System Wychowawczy jest rodzajem ogólnej umowy pomiędzy wszystkimi uczestnikami społeczności szkolnej. Tworzy jednolite ramy, które nadają sens i kierunek podejmowanym na terenie szkoły działaniom. Dzięki temu wzrasta stabilność oraz możliwości przewidywania zdarzeń, co zwiększa poczucie bezpieczeństwa. Daje też poczucie posiadania wpływu na zdarzenia. Zwiększa szanse czerpania przyjemności i satysfakcji z przebywania razem i uczenia się.
Można w tym miejscu pokusić się o porównanie Szkolnego Systemu Wychowawczego do znaków drogowych, które kierują ruchem ulicznym. Jedne nas informują, prowadzą i wskazują kierunek – i do nas należy wybór drogi, którą chcemy pojechać, inne nas ostrzegają o niebezpieczeństwie, jeszcze inne nakazują nam coś lub czegoś zabraniają – musimy się do nich dostosować. Wszystkie zaś połączone są w pewien logiczny system.
Aby realizować wspólnie wypracowany Szkolny System Wychowawczy, trzeba zawrzeć umowę z uczniami, rodzicami i nauczycielami na temat tego, w jaki sposób chcemy w tej szkole nauczać, uczyć się i funkcjonować oraz tego, co jest dla nas ważne. Zawierane umowy powinny dotyczyć również sposobów komunikowania się, rozwiązywania sytuacji trudnych, procedur postępowania i reagowania w sytuacji łamania ustalonych zasad. Równie ważnym elementem umowy powinno być stworzenie sposobów i form pomocy oraz wzajemnego wsparcia dla uczniów, rodziców i nauczycieli, a także ustalenie sposobu i trybu korzystania z niej.
Musimy rozumieć i akceptować wprowadzany system reguł i zasad postępowania oraz znać jego uzasadnienie. W tym celu niezbędne jest stworzenie systemu umów regulujących wzajemne współżycie, określających jednakowe rozumienie pojęć oraz wprowadzających określone spójne zasady, procedury i zwyczaje.
Ogólnoszkolny System Wychowawczy dotyczy całej społeczności szkolnej i dlatego musi być tworzony przez wszystkich. Nie stworzy go pojedynczy nauczyciel, pedagog szkolny, czy nawet Rada Pedagogiczna bez porozumienia i akceptacji pozostałych uczestników życia szkolnego: uczniów, rodziców i innych członków społeczności szkolnej.
Książka Umowa z klasą proponuje nauczycielom, jak dojść do ogólnie zaakceptowanej umowy (plany wprowadzających lekcji wychowawczych) oraz prezentuje schemat takiej umowy. Najlepszy czas, by ją zawrzeć, to oczywiście początek roku.
